Mısır Edebiyatı

[BeSte]

Eski Dönem Mısır Edebiyatının Genel Özellikleri

Mezopotamya’daki birikimi alarak kendisinden sonra gelen pek çok medeniyete yeni terkipler oluşturan ve ortaya koyduğu eserlerle bugün dahi araştırmaların konusu olan Mısır medeniyeti, dünya tarihinde yaklaşık 7000 yıllık bir geçmişe sahiptir. Antik dönemde, kıta bevleri ve rasathanelerinde bünyesinde bulunduğu, gelişmiş bir medeniyet kurmuşlardır.

Tarihte iz bırakmış birçok medeniyette olduğu gibi Mısır’da da söz konusu gelişimi sağlayan toplum ve devlet yapısı coğrafyanın verimliliğine paralellik göstermiş ve Nil Nehri’nin etrafındaki bereketli topraklar üzerine kurulmuştur. Söz konusu coğrafyada yaşanan (örneğin, nehir taşkınları gibi) olaylar, Firavun’un oluşturduğu bürokrasi kademe- siydi. Buna mukabil, gelişmiş şartların etkisiyle hareketli geçen ticaret hayatı ve istilalar ile siyasi karmaşalar, Mısır medeniyetinde ilim, sanat ve dünya algılayışı konusunda değişik ve yeni yaratımların ortaya çıkmasına vesile olmuştur.


Antik döneme ait orijinal bir hayat tarzına sahip olan Mısır’da Kral Firavun, devlet yönetiminde erki elinde bulundurduğu gibi aynı zamanda tapınma makamıydı. Halk arasındaki hâkim Olan inanış, çok tanrılıydı. Amon, Ra, Osiris bu tanrılardan bazılarıdır.

Firavunda Aranan Özellikler ve Nitelikler:

Hu (hitabetle ilgili), Maat (yönetici kabiliyeti) ve Sia (anlayışlılık) idi.

Hiyeroglif yazısı ve yazılı eserleri muhafaza etmeye yarayan papirüs, Mısır medeniyetinin tarihli akıştaki dünya kültürüne hediyelerinden birkaçıdır.


Mısırda ilk yazı örneklerine Antik Mısır kültüründe önemli yeri olan, kralların mezarlarında, adlarının yazıldığı kısımlarda karşılaşılmaktadır. Antik dönem adına zikredilmesi gereken bir diğer husus, Koffin yazıtıdır. Piramitlerdeki yazıtları da bunlara eklemek gerekir. Soylu kişilerin nasihatlerini aktarmak için Sebayt tarzı geliştirilirken ıpuvver papirüs afetler ve sosyal olayları konu alan yazılı edebiyata ait ilk örneklerdendir.

Mısır klasik eserleri söz konusu olduğunda ise bu anlamda verilen ilk eser, Sinuhe’nin Öyküsü’dür.

Westcar Papirüsü’ne de dinî içerikli bazı mucizelere yer verilmektedir.

Amenemope Yönergesinde Mısırlı bir soylunun seyahatindeki maceraları anlatılır.

Antik Mısır dönemine ait bir diğer önemli eser Mısır Ölüler Kitabı (Ra nu pert em hru). Kitap, bu dünyadan varlık olarak ayrılan ve farklı bir dünyaya gittiğine inanılan ölülerin huzurunda okunması ve ona bu dünya değişiminde yardımcı olması amacını taşıyan metinlerden meydana gelmektedir. Bazen sembolik ifadelerin de yer aldığı ve diğer dünya hakkında ölüye bilgi vermeyi amaçlayan bu derleme eserin yazıcısı bilinmemekle beraber, Sais, Heliopolis ve Teb olmak üzere üç ayrı uyarlaması bulunmaktadır.